In het ziekenhuis

Wanneer je wordt opgenomen in het ziekenhuis, moet je de opnameverklaring invullen. Dat document is heel belangrijk, want het bepaalt de financiële voorwaarden van je verblijf. Zo moet je er onder meer je kamerkeuze op aanduiden. Daarnaast is het ook een ontvangstbewijs voor je voorschot.

Je kan de opnameverklaring en de toelichting bij het document voor je opname al vragen bij het onthaal van het ziekenhuis. Zo heb je voldoende tijd om alles rustig te bestuderen en je een idee te vormen van de gehanteerde prijzen en de toegepaste kamer- en ereloonsupplementen. Met onze voorbeelddocumenten krijg je een idee van hoe de opnameverklaring eruit ziet: opnameverklaring / toelichting bij de opnameverklaring.

Bij een spoedopname worden deze formaliteiten later of door je wettelijke vertegenwoordiger vervuld. In afwachting hiervan, moet het ziekenhuis het tarief voor een gemeenschappelijke kamer toepassen.

Kamerkeuze

Je kan op de opnameverklaring kiezen om opgenomen te worden in een gemeenschappelijke kamer, tweepersoonskamer of individuele kamer. Je vrije artsenkeuze wordt niet beperkt door deze keuze, wel heeft ze een gevolg op de supplementen die je aangerekend mogen worden.

Een verblijf in een individuele kamer kost meer dan een verblijf in een gemeenschappelijke of twee persoonskamer. Als je dus voor een individuele kamer kiest, verklaar je je akkoord met de ermee gepaard gaande financiële voorwaarden betreffende de kamer- en ereloonsupplementen. Deze staan vermeld op de opnameverklaring.

Kies dus steeds het kamertype dat je zelf wilt, ook als het ziekenhuispersoneel je laat weten dat er geen dergelijke kamers meer vrij zijn. Zo vermijd je dat je supplementen moet betalen voor een kamer die je niet zelf gewild hebt! Als je buiten je wil verblijft in een duurder kamertype, gelden immers de financiële voorwaarden van het kamertype dat je gekozen hebt.

Opname van een kind begeleid door een ouder

Bij de opname van een kind en zijn begeleidende ouder, ligt de keuze iets anders. Als je kiest voor een opname en verzorging tegen het wettelijke tarief, dus zonder kamer- en ereloonsupplementen, zal het kind samen met zijn begeleidende ouder automatisch in een twee- of meerpersoonskamer opgenomen worden. Als je echter uitdrukkelijk voor een individuele kamer kiest, mag er geen kamersupplement aangerekend worden. De behandelende artsen mogen wel ereloonsupplementen aanrekenen.

De recht van de patiënt zijn wettelijk vastgelegd. Hier vind je een overzicht van de belangrijkste punten die de relatie tussen arts en patiënt duidelijk beschrijven.

Recht op kwalitatieve zorg

De patiënt moet optimale verzorging krijgen op grond van de beschikbare medische kennis en technologie. Net als alle andere rechten, komt dit recht elke patiënt toe zonder onderscheid te maken op basis van eender welke grond.

Voorbeeld

Als je om medische redenen een dieet moet volgen, dan moet je dat melden op het ogenblik van de opname. Je voeding zal dan worden aangepast zonder dat je daar een extra bedrag voor moet betalen. Als je een bepaald dieet volgt omwille van je godsdienst of overtuiging, dan moet het ziekenhuis daar ook rekening mee houden, maar dan mogen er wel extra kosten aangerekend worden.

Recht op vrije keuze van arts

De patiënt heeft het recht de persoon te kiezen die hem zal verzorgen. Ook het ziekenhuis waar hij die verzorging zal krijgen, mag hij vrij kiezen. De arts mag zijn keuze niet opdringen. Er kunnen wel een aantal praktische beperkingen zijn. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat het ziekenhuis van je keuze maar één arts in dienst heeft met de juiste specialisatie. Je kan ook steeds een tweede mening vragen aan een andere arts.

Recht op informatie

De patiënt heeft het recht om alle gegevens over zijn gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan te verkrijgen, en dit in een voor hem begrijpelijke taal. De beroepsbeoefenaar geeft ook aan welk gedrag er bijgevolg wenselijk is (bv. in geval van risico’s bij een zwangerschap).

Je kan altijd een vertrouwenspersoon aanwijzen die jou kan bijstaan of die in jouw plaats informatie opvraagt. De zorgverlener zal dan in je dossier vermelden dat de informatie meegedeeld werd aan of in aanwezigheid van je vertrouwenspersoon en zal eveneens de identiteit van de laatstgenoemde vermelden. Wat is nu een vertrouwenspersoon? Dit is een persoon die door de patiënt aangeduid wordt (bv. een familielid, vriend of een andere patiënt) en die de patiënt helpt met het krijgen van informatie over zijn/haar gezondheidstoestand, het raadplegen van kopieën van zijn/haar dossier en het indienen van een klacht.

De Federale commissie Rechten van de Patiënt heeft een formulier voor de aanwijzing van de vertrouwenspersoon opgesteld (zie www.patientrights.be). Indien je weigert om geïnformeerd te worden over je gezondheidstoestand (bv. weigering om te weten of je al dan niet een ongeneeslijke ziekte hebt), moet de beroepsbeoefenaar dit eveneens respecteren. Hij of zij noteert deze wens dan in je dossier. De arts kan echter wel beslissen om dit ‘verzoek om niet te weten’ niet op te volgen, indien het gebrek aan informatie ernstige schade kan toebrengen aan je gezondheid of aan die van derden (bv. in geval van een besmettelijke ziekte). In dat geval moet de arts eerst een andere beroepsbeoefenaar raadplegen en de eventueel door de patiënt aangewezen vertrouwenspersoon aanhoren. Dit recht is erg belangrijk, omdat de patiënt zijn keuzes (bijvoorbeeld een behandeling aanvaarden of weigeren) goed geïnformeerd moet kunnen nemen.

Voorbeelden van vragen die je kan stellen

Wat is de bedoeling van de ingreep? Doet het pijn? Is het dringend? Wat zijn de neveneffecten en de risico’s? Hoeveel zal de volledige behandeling kosten? Bestaat er een alternatieve behandeling en zo ja, welke behandeling? Hoe lang duurt deze behandeling?

Recht op vrije en geïnformeerde toestemming

Vooraleer een behandeling wordt opgestart, moet de beroepsbeoefenaar eerst je vrije en geïnformeerde toestemming verkrijgen. Zonder deze toestemming mag de behandeling niet gestart of voortgezet worden. De toestemming kan mondeling, stilzwijgend (bijvoorbeeld door de arm te strekken voor een injectie) of elektronisch (bijvoorbeeld via de eHealthConsent-toepassing of met behulp van de elektronische identiteitskaart) gegeven worden. Tegenwoordig laten steeds meer artsen de patiënt een formulier ondertekenen waarin hij/zij de toestemming geeft voor een ingreep of onderzoek. Dat formulier moet eventuele geschillen voorkomen. In die omstandigheden kan je het best gebruikmaken van je recht op informatie.

Voorbeeld

Normaal gezien verlaat je het ziekenhuis pas als de behandelend arts je hiervoor de toestemming geeft. Als patiënt heb je echter het recht om op eigen initiatief het ziekenhuis te verlaten, zonder goedkeuring van de arts. In dat geval moet je een ontslagdocument tekenen, waarop staat dat je op eigen risico en verantwoordelijkheid het ziekenhuis verlaat.

Recht om te vernemen of de beroepsbeoefenaar verzekerd is en gemachtigd is om zijn beroep uit te oefenen

De patiënt heeft het recht om van de beroepsbeoefenaar te vernemen of deze al dan niet beschikt over een verzekeringsdekking of een andere vorm van bescherming betreffende de beroepsaansprakelijkheid, alsook of hij verzekerd of geregistreerd is (onder meer via het visum dat hij ontving van de minister bevoegd voor Volksgezondheid, zijn inschrijving bij het RIZIV of de Orde der Artsen).

Recht op verkrijgen van en toegang tot een medisch dossier

De patiënt heeft recht op een zorgvuldig bijgehouden medisch dossier. Dat dossier moet bepaalde gegevens bevatten. Je hebt het recht dit dossier in te kijken en een kopie op te vragen. De beroepsbeoefenaar heeft vijftien dagen tijd om op je verzoek in te gaan. Indien de patiënt kiest voor een andere zorgverlener, kan hij de overdracht van zijn medische dossier aanvragen om zo de continuïteit van de zorg te verzekeren.

Hoe kan de patiënt zijn dossier inzien?

• De patiënt kan (mondeling of schriftelijk) aan de beroepsbeoefenaar vragen of hij rechtstreeks zijn patiëntendossier kan inzien.
• De patiënt kan schriftelijk een vertrouwenspersoon (al dan niet een beroepsbeoefenaar) aanwijzen om hem bij te staan of om zijn patiëntendossier in zijn plaats in te zien, met inbegrip van de persoonlijke notities indien de vertrouwenspersoon een beroepsbeoefenaar is. Het verzoek van de patiënt en de identiteit van de vertrouwenspersoon worden aan het patiëntendossier toegevoegd. Voor de benoeming van een vertrouwenspersoon heeft de Federale commissie voor rechten van de patiënt een formulier uitgegeven dat beschikbaar is op www.patientrights.be.
• Vanaf de ontvangst van dit verzoek, heeft de beroepsbeoefenaar 15 dagen tijd om het dossier aan de patiënt voor te leggen, met uitzondering van de persoonlijke notities van de beroepsbeoefenaar (aantekeningen die voor derden verborgen zijn, die bestemd zijn voor persoonlijk gebruik van de beroepsbeoefenaar en die niet belangrijk zijn voor de kwaliteit van de zorg) en de gegevens die betrekking hebben op derden.
• Indien de beroepsbeoefenaar besloten heeft om de patiënt niet over zijn gezondheidstoestand in te lichten uit vrees dat dit zijn gezondheid ernstig zou kunnen schaden, dan beschikt de patiënt slechts over een onrechtstreekse toegang tot zijn patiëntendossier. Alleen een beroepsbeoefenaar die door de patiënt aangewezen is, kan het dossier met de persoonlijke notities dan inzien.

Hoe kan de patiënt een afschrift van zijn dossier verkrijgen?

• Onder dezelfde voorwaarden als voor de inzage, kan de patiënt vragen om een afschrift van zijn patiëntendossier te verkrijgen, tegen een maximale prijs van 0,10 euro per tekstpagina op papier. Een maximaal bedrag van 5 euro per gekopieerd beeld kan gevraagd worden aan de patiënt.
• Indien het afschrift op een digitale drager geleverd wordt, kan een maximaal bedrag van 10 euro gevraagd worden voor alle gekopieerde pagina’s.
• De kosten van een afschrift van een patiëntendossier mogen niet hoger zijn dan 25 euro. Elk afschrift krijgt de vermelding “strikt persoonlijk en vertrouwelijk”.
• De beroepsbeoefenaar levert geen afschrift af indien hij of zij over elementen beschikt die erop wijzen dat de patiënt onder druk staat om de betrokken informatie aan derden mee te delen (bv. de werkgever of een verzekeringsmaatschappij).

Hoe kunnen de naasten van de overleden patiënt toegang krijgen tot het dossier?

Na overlijden van de patiënt kunnen de partner en verwanten tot en met de tweede graad het patiëntendossier, door tussenkomst van een beroepsbeoefenaar, onrechtstreeks inzien. Het verzoek tot inzage moet voldoende gemotiveerd zijn en de overledene mag zich niet verzet hebben tegen een dergelijke inzage. Er mag geen kopie overgemaakt worden aan de nabestaanden of aan artsen die het dossier willen inkijken.

Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Tenzij anders overeengekomen met de patiënt, mogen enkel de personen die nodig zijn op professioneel vlak, aanwezig zijn voor de behandeling. Informatie met betrekking tot de gezondheid van de patiënt mag niet aan derden (excl. voor het afsluiten van een levensverzekering) worden bekendgemaakt, tenzij voor een wettelijke afwijking of indien dit noodzakelijk is om de volksgezondheid of de rechten en vrijheden van anderen (bv. gevaar voor besmetting) te beschermen.

Recht op klachtenbemiddeling

De patiënt moet vlot een klacht kunnen indienen wanneer hij meent dat zijn rechten niet gerespecteerd worden. De wet bepaalt dat elk ziekenhuis een ombudsdienst moet hebben.

Naast deze grondrechten heeft de wetgever ook regels vastgelegd voor patiënten die niet in staat zijn hun rechten zelf uit te oefenen. De vertegenwoordiger (iemand die schriftelijk aangeduid werd door de patiënt wanneer deze nog wilsbekwaam was) is dan de persoon die de rechten van de patiënt uitoefent in naam van deze laatste. Dit onderscheidt de vertegenwoordiger van de vertrouwenspersoon die alleen maar de patiënt bijstaat.

Als je bijzondere eisen hebt (weigering van een bepaalde behandeling, voeding, euthanasieverklaring ...), kan je die het best uitdrukkelijk laten opnemen in je medisch dossier. De wet spreekt verder over een vertrouwenspersoon die je kan aanduiden om je te helpen bij het evalueren van de medische informatie. De huisarts is doorgaans de meest aangewezen persoon. Ziekenhuizen moeten ook morele en filosofische bijstand voorzien, ongeacht je geloofsovertuiging.

Elke persoon dient van de beroepsbeoefenaars in de zorgsector de meest aangepaste zorg te krijgen om de pijn te voorkomen, te evalueren, in aanmerking te nemen, te behandelen en te verzachten.

Als je door een ongeval of onvoorziene ziekte opgenomen wordt in het ziekenhuis, kan je een beroep doen op onze dienst SOS-Mut, zodat je gezinsleven niet stilvalt.

• Kinderopvang: SOS-Mut brengt je kinderen die jonger zijn dan 15 jaar, naar school en vangt ze op wanneer jij in het ziekenhuis ligt.
• Opvang van ouders: Zorg je thuis voor je hulpbehoevende ouder en kan je dit plots niet meer zelf? Geen probleem, SOS-Mut neemt de opvang van je ouder in handen.
• Huishoudhulp: SOS-Mut biedt je hulp bij je huishoudelijke taken.
• Opvang van huisdieren: Heb je een hond of een kat? SOS-Mut regelt de opvang van je huisdier.

Je kan de hulp van SOS-Mut inroepen via 02 546 15 90. De dienst SOS-Mut is eveneens van kracht bij immobilisatie in huis na een ongeval of onvoorziene ziekte en bij het overlijden van een naaste. Daarenboven regelt SOS-Mut ook thuisopvang voor zieke kinderen.

Meer info?